Vì một vài lý do nào đó mà thiên thần nhỏ phải chào đời sớm hơn dự kiến. Do đó, bạn nên biết phương pháp chăm sóc trẻ sinh non đúng cách để bé có cơ hội phát triển khỏe mạnh và bình thường trong tương lai.
Trẻ sinh non là trẻ sinh ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ và cần được chăm sóc đặc biệt trong 2 năm đầu. Điều này lại càng quan trọng hơn nếu khi chào đời cân nặng của bé nhẹ hơn 1,3kg. Hãy cùng Hello Bacsi theo dõi những chia sẻ dưới đây để biết thêm một số bí quyết chăm sóc trẻ sinh non đúng cách nhé.
1. Chăm sóc trẻ sinh non đúng cách
Các bác sĩ thường cố gắng ngăn ngừa việc sinh non bằng cách thực hiện một vài phương pháp trì hoãn sinh nở. Nếu không thể ngăn ngừa được việc chuyển dạ sớm, mẹ nên để bé được chăm sóc trong lồng ấp (NICU).
Trong tuần đầu tiên sau khi sinh, các bé sẽ được chú trọng hỗ trợ phát triển những cơ quan trọng yếu nhất như não bộ. Trẻ sơ sinh sẽ được giữ trong lồng ấp, sau đó được kiểm tra nhiệt độ, theo dõi nhịp tim và nồng độ oxy trong m.áu thông qua các thiết bị hiện đại tân tiến nhất. Thời gian bé nằm trong lồng ấp thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.
Nhiều bé sinh thiếu tháng không thể bú sữa mẹ bởi vì con chưa biết cách kết hợp giữa việc bú và mút. Đối với trường hợp này, các bé sẽ được cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể bằng cách tiêm tĩnh mạch. Khi bé đã đủ khỏe để bú, các bé sẽ được cho bú mẹ hoặc bú bình như các trẻ khác.
Giữ vệ sinh thân thể bé và môi trường xung quanh bé
Bên cạnh đó, các bé sinh non phải thở oxy nếu phổi của bé chưa thật sự phát triển đầy đủ. Tùy thuộc vào tình trạng của bé mà sẽ có các phương pháp điều trị khác nhau như:
Cho bé sử dụng máy thở;
Điều chỉnh áp suất không khí để giữ cho đường thở không bị tắc nghẽn;
Cho bé sử dụng liệu pháp thở oxy bằng thiết bị cung cấp oxy được trùm quanh đầu bé.
Nhìn chung, các bé sinh non có thể xuất viện khi:
Đã có khả năng bú sữa mẹ;
Có thể tự thở mà không cần các thiết bị hỗ trợ;
Có thể tự duy trì nhiệt độ và trọng lượng cơ thể.
2. Chăm sóc trẻ sinh non khi cho con bú
Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu bé không bú tốt thì bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc vắt sữa mẹ cho vào bình và cho bé bú thay vì cho bé bú trực tiếp. Việc vắt sữa mẹ và bảo quản đúng cách rất hữu ích vì người thân có thể cho bé bú thay bạn nếu bạn bận việc hoặc bị bệnh.
Cần cho trẻ bú sữa mẹ ngay từ ngày đầu tiên
Trong trường hợp con uống sữa công thức thay sữa mẹ thì bạn phải lựa chọn những loại sữa phù hợp bé sinh non. Để chăm sóc trẻ sinh non đúng cách, bạn nên biết thông tin về loại sữa này qua sự tham vấn của bác sĩ. Ngoài ra, bác sĩ có thể đề nghị bạn cho bé dùng sữa có chứa nhiều vitamin và chất sắt nhằm giúp con yêu phát triển khỏe mạnh. Con yêu cũng có thể cần thêm chất sắt vì trẻ sinh thiếu tháng không có nhiều chất sắt được lưu trữ trong cơ thể như bé sinh đủ tháng. Sau khoảng 4 tháng dùng thuốc, bé sẽ có đủ lượng chất sắt như yêu cầu.
3. Theo dõi sự tăng trưởng của bé
Trẻ sinh non tháng không thể phát triển giống như trẻ sinh đủ tháng trong 2 năm đầu. Bé thường có kích thước nhỏ hơn. Để theo dõi sự tăng trưởng của bé, bác sĩ sẽ sử dụng biểu đồ tăng trưởng đặc biệt cho trẻ sinh non. Bác sĩ cũng sẽ theo dõi các cột mốc phát triển của bé như mức độ hoạt động, ngồi và bò. Đây là những điều cơ bản về trẻ sơ sinh mà bác sĩ luôn muốn biết, chứ không riêng gì với bé sinh non.
4. Kiên trì khi cho con bú
Hầu hết trẻ sơ sinh cần bú 8 đến 10 lần mỗi ngày. Mỗi lần bú cách nhau tối đa 4 giờ. Nếu lâu hơn bé có thể bị thiếu nước. Nếu tã của bé bị ướt từ 6 – 8 lần mỗi ngày thì điều này cho thấy bé đang bú đủ sữa. Trẻ sơ sinh thường nôn trớ sau khi bú. Điều này là bình thường nếu bé vẫn đang tăng cân. Để chăm sóc trẻ sinh non đúng cách, bạn hãy đưa bé đến gặp bác sĩ nếu bé ngừng tăng cân hoặc đang có dấu hiệu giảm cân.
5. Chuẩn bị thức ăn đặc cho trẻ
Hầu hết các bác sĩ khuyên nên cho bé ăn thức ăn đặc khi 4 đến 6 tháng. Trẻ sinh non tháng không phát triển như trẻ sinh đủ tháng. Có thể phải mất nhiều thời gian hơn để bé phát triển khả năng nuốt. Nếu bé gặp vấn đề về sức khỏe, bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện một chế độ ăn uống đặc biệt.
6. Cho trẻ sinh non ngủ nhiều hơn
Một trong những lưu ý cho việc chăm sóc trẻ sinh non đúng cách là quan tâm đến thời gian ngủ. Mặc dù trẻ sinh non ngủ nhiều giờ mỗi ngày hơn bé sinh đủ tháng nhưng thời gian ngủ lại ngắn hơn. Tất cả trẻ sơ sinh phải nằm ngửa khi ngủ chứ không phải nằm sấp, kể cả bé sinh non. Cho bé nằm nệm cứng và không có gối. Nằm sấp và ngủ trên 1 tấm nệm mềm có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Hội chứng này gây ra cái c.hết đột ngột và không giải thích được, xảy ra ở bé dưới 1 t.uổi (thường là khi bé ngủ).
Cho trẻ sinh non ngủ nhiều hơn
7. Kiểm tra thị giác của bé
Tật lé mắt thường gặp ở trẻ sinh non. Vấn đề này thường tự biến mất khi bé lớn lên. Bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa mắt nếu bé gặp phải vấn đề này. Ngoài ra, bé sinh non cũng dễ mắc phải bệnh lý võng mạc (ROP). Bệnh này khiến các mạch m.áu nhỏ trong mắt phát triển bất thường, xảy ra ở các bé sinh ở tuần thứ 32 của thai kỳ hoặc sớm hơn. Nếu bé bị bệnh võng mạc, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên đưa bé đi kiểm tra mắt thường xuyên hơn.
8. Kiểm tra thính giác cho trẻ
Trẻ sinh non cũng dễ gặp phải các vấn đề về thính giác hơn là trẻ sinh đủ tháng. Nếu bạn thấy bé dường như không nghe thấy bạn, hãy nói với bác sĩ. Bạn có thể kiểm tra thính giác của bé bằng cách tạo tiếng ồn phía sau hoặc bên cạnh bé. Nếu bé không quay đầu hoặc phản ứng lại với tiếng ồn, thính giác của bé thật sự có vấn đề.
9. Tiêm ngừa phòng bệnh cho trẻ sinh non
Bạn không thể bỏ qua vấn đề tiêm ngừa nếu muốn chăm sóc trẻ sinh non đúng cách. Bé sinh thiếu tháng nên được tiêm ngừa ở cùng độ t.uổi với bé sinh đủ tháng. Con cần được tiêm phòng cúm khi được 6 tháng t.uổi do sẽ có tỉ lệ bị nhiễm cúm cao hơn.
Gian nan chăm sóc trẻ sinh non, thiếu cân
Việc chăm sóc cho trẻ sinh non rất phức tạp, thực sự là thách thức lớn đối với các y, bác sĩ.
Trẻ sinh non, thiếu cân được chăm sóc đặc biệt 24/24h tại Khoa Sơ sinh, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội. Ảnh: Tạ Hải
Chăm sóc đặc biệt 24/24h
Thật nhẹ tay đưa ống nghe lên cơ thể bé A. (sinh ngày 6/10) đang ngon giấc, BS. Nguyễn Thu Hương, Khoa Sơ sinh, BV Phụ sản Hà Nội cho biết, bé mắc nhiều bệnh lý phối hợp viêm phổi, ống động mạch lớn, hạ tiểu cầu, có n.hiễm t.rùng…
“Nhìn con ổn vậy thôi nhưng chỉ ít ngày trước phải mấy lần cấp cứu khiến các bác trực trắng đêm lo lắng, cân não xử trí. Trước đó, con từng trải qua những giờ phải đặt nội khí quản, thở hoàn toàn qua hỗ trợ của máy, việc chăm sóc lúc đó rất vất vả”, nữ BS. cho hay.
Theo BS. Hương, thông thường mỗi khi bước vào một ca trực, việc đầu tiên là bác sĩ phải nắm rõ các thông số máy thở, tình trạng hô hấp, tuần hoàn, việc trẻ ăn có tiêu hay không, có nôn trớ hay không… Sau đó, sẽ khám cho trẻ từ đầu đến chân để theo dõi trẻ tiến triển ra sao, các thông số có thay đổi hay không…
Với trẻ sơ sinh, mọi diễn biến đều rất nhanh, chỉ tính bằng giây, bằng phút. Chức năng sống cơ bản của trẻ sơ sinh là hô hấp và tim mạch, bé có thể ngừng thở, ngừng tim rất đột ngột, nếu không phát hiện kịp thời trẻ có thể t.ử v.ong ngay… Chính vì vậy, các bác sĩ luôn phải thức trắng đêm, không giây phút nào lơ là.
“Nhiều người vẫn thán phục khi ví von giỏi như điều dưỡng hồi sức sơ sinh lấy ven cho trẻ, nhưng điều đó không ngoa. Bởi, với một trẻ sơ sinh chỉ chưa đầy 1 cân, chân, tay trẻ siêu nhỏ, thậm chí chỉ bằng ngón tay cái của người lớn, còn đường ven mảnh như sợi chỉ, không chuyên môn khéo léo, chuẩn xác ắt không làm được…”, BS. Hương kể.
PGS.TS.BS. Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc BV Phụ sản Hà Nội cho biết, chăm sóc trẻ non tháng, nhẹ cân luôn là thử thách, bởi hệ thống miễn dịch, các cơ quan chức năng trong cơ thể trẻ chưa hoàn thiện, dễ nhiễm khuẩn, kém thích nghi…
Vì vậy, trẻ phải được chăm sóc trong điều kiện đặc biệt 24/24h, kiểm soát nghiêm ngặt các chức năng hô hấp, tim mạch, tiêu hóa… Trẻ được bổ sung dinh dưỡng bằng cách tiêm qua đường tĩnh mạch, thậm chí phải được máy hỗ trợ thở để duy trì sự sống, nhất là đối với trẻ sinh cực non 7 tháng.
Hiện tại, Khoa Sơ sinh, BV Phụ sản Hà Nội đang chăm sóc cho 105 trẻ non tháng, thiếu cân. Chỉ riêng tại khu Hồi sức, Khoa Sơ sinh, BV Phụ sản Hà Nội hiện có khoảng 29 trẻ, tất cả nằm trong lồng ấp và vây quanh là dây, ống nối với các thiết bị hỗ trợ thở, theo dõi tim mạch, huyết áp…
Ngoài các bác sĩ trực thăm khám, tất cả các sinh hoạt từ ăn uống, tắm rửa, vệ sinh băng, bỉm cho trẻ đều do các điều dưỡng thực hiện.
Hạnh phúc khi trẻ được về bên vòng tay mẹ
Sau khi sinh, chưa kịp ôm con vào lòng, chị Vũ Minh Phương (27 t.uổi, Thanh Oai, Hà Nội) đành xa con vì hai bé sinh đôi đều non tháng, nhẹ cân và suy hô hấp nặng buộc phải chuyển ngay sang Khoa Sơ sinh.
Cái đích cuối cùng của sản khoa là đ.ứa t.rẻ khỏe mạnh. Bởi, dù can thiệp y học bào thai có hiệu quả đến đâu mà đ.ứa t.rẻ sinh ra bị ngạt, bại não, hay thậm chí không cứu được thì chính chúng tôi chưa làm tốt. Đó cũng là lý do mà bệnh viện luôn đầu tư cho Trung tâm Sơ sinh ở mức cao nhất với máy móc thiết bị y tế hiện đại nhất…
PGS.TS.BS. Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc BV Phụ sản Hà Nội
Suốt 3 tuần chờ đợi, trông ngóng vợ chồng chị Phương đã thỏa nguyện được ôm hai con trong vòng tay.
“Không ngôn từ nào diễn tả được niềm hạnh phúc được ôm con, được nhìn con phát triển mỗi ngày như thế này. So với khi sinh giờ các con đều tăng 60 – 70gr”, chị Phương chia sẻ.
Theo chia sẻ của BS. Quỳnh Hương, thông thường trẻ sẽ được trở về gia đình chăm sóc khi các bác sĩ đảm bảo trẻ có thể tự bú, tự thở, thích nghi với môi trường.
Tuy nhiên, việc chăm sóc trẻ non tháng, nhẹ cân sau khi về với gia đình cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ dẫn của bác sĩ để trẻ có thể phát triển bình thường…
Cũng chính vì vậy, mới đây Khoa mới thành lập thêm Phòng KMC, để giúp các gia đình có thêm kỹ năng chăm con và hỗ trợ nhiều nhất giai đoạn ban đầu sau rời khỏi phòng điều trị…
Gắn bó suốt 28 năm với Khoa Sơ sinh, BV Phụ sản Hà Nội, BS. Phạm Thị Huệ tâm sự: “Bé nào vào đây, gia đình cũng đều rất sốt ruột, mong ngóng con khỏe mạnh và chóng ra viện. Nhưng thực tế không hẳn như vậy, có bé chỉ khoảng 600 – 700g có thể nằm điều trị ở đây 2 – 3 tháng, một chặng đường rất dài với những ngày tháng đầu đời của trẻ.
Với chúng tôi, điều ngại ngần, khó khăn nhất là đối mặt với gia đình khi bé có diễn biến nặng, nguy cơ t.ử v.ong, đó là lúc phải thông báo, giải thích để gia đình chấp nhận thực tế mà không ai mong muốn. Nhưng ngược lại, thời khắc hạnh phúc nhất là khi thấy các con phục hồi ngoạn mục, trao các con mạnh khỏe về cho gia đình”.
