Sự thay đổi của thời tiết, nhất là khi trở rét đậm, rét hại đột ngột tác động rất lớn đến sức khỏe của mỗi người, làm suy giảm sức chống đỡ từ đó tạo cơ hội cho các bệnh, nhất là đối với người cao t.uổi và trẻ nhỏ.
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, trời lạnh, người có bệnh tim mạch chuyển biến xấu hơn, nguy cơ suy tim, đột quỵ, tai biến… tăng cao hơn so các mùa khác.
Đột quỵ là nguyên nhân gây t.ử v.ong thứ 2 trên thế giới
Theo Tổ chức đột quỵ thế giới (WSO) trong các bệnh không lây nhiễm, bệnh mạch m.áu – thần kinh mà điển hình là những cơn đột quỵ đang là nguyên nhân gây t.ử v.ong thứ 2 trên thế giới và là nguyên nhân gây tàn tật ở người trưởng thành. Hiện có khoảng 17 triệu người đột quỵ mỗi năm, với khoảng 6 triệu người t.ử v.ong và 5 triệu người sống sót với các di chứng nặng nề.
Theo các chuyên gia y tế, vào mùa Đông thời tiết lạnh buốt, người có bệnh tim mạch chuyển biến xấu hơn, nguy cơ suy tim, đột quỵ, tai biến… tăng cao hơn so các mùa khác.
Đột quỵ là tình trạng suy giảm chức năng của não một cách đột ngột, vùng não bị ảnh hưởng không được cung cấp đủ lượng m.áu cần thiết dẫn đến bị tổn thương. Thời tiết lạnh giá khiến mạch m.áu giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp nên lưu lượng m.áu đến não giảm. Mặt khác, huyết áp dễ tăng cao dẫn đến tăng áp lực trong lòng mạch.
Với người bị xơ vữa động mạch, nguy cơ mạch m.áu dễ bị tắc, thậm chí có thể vỡ dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ. Thực tế, không ít người bị đột quỵ lúc sáng sớm 4-5 giờ sáng, vì dậy đi vệ sinh, gặp gió lạnh dẫn đến tai biến. Trong trường hợp này, nhiều người tưởng mình bị cảm, gọi người nhà đ.ánh gió sẽ rất nguy hiểm bởi việc cạo gió, uống nước đường, nước gừng giải cảm sẽ càng khiến cho việc c.hảy m.áu nặng thêm.
Thời gian từ lúc đột quỵ xuất hiện đến khi bắt đầu điều trị là cực kỳ quan trọng. Đây được gọi là “thời gian vàng” quyết định đến sự sống c.hết của người bệnh cũng như hạn chế tối đa tổn thương não. Người bị đột quỵ nhẹ có thể để lại các di chứng như chân tay run rẩy, đi lại khó khăn; nặng thì nằm liệt hoặc t.ử v.ong.
Khi phát hiện người đột quỵ cần sơ cứu bằng cách: Để bệnh nhân nằm yên, nới rộng quần áo, theo dõi sắc mặt, nhịp thở. Nếu bệnh nhân nôn, cần để đầu nghiêng sang một bên, dùng tay lấy các chất nôn từ mũi và miệng bệnh nhân. Nếu bệnh nhân co giật, cần để bệnh nhân nằm nghiêng đề phòng bệnh nhân cắn vào lưỡi. Nếu thấy người bệnh có những cơn đau đầu dồn dập, buồn nôn thì nên đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Muốn phòng chống đột quỵ, người già và những người có nguy cơ cao (tăng huyết áp, bệnh tim mạch) cần chú ý kiểm soát huyết áp, cholesterol của mình, ngưng hút t.huốc l.á, tránh uống rượu bia, ăn thức ăn ít mỡ và kiểm tra mỡ trong m.áu định kỳ. Mùa Đông khi ra ngoài phải mặc ấm, không nên ra khỏi nhà vào ban đêm và tập thể dục vào sáng sớm, khi trời còn lạnh; khi cần phải ra ngoài nhất thiết phải mặc đủ ấm.
Theo BS Lương Tuấn Khanh – Giám đốc Trung tâm phục hồi chức năng (Bệnh viện Bạch Mai) đột quỵ não đã và đang gây ra nhiều hệ lụy như yếu hoặc liệt tay chân; nửa hoặc toàn thân; mặt và rối loạn lời nói, tri thức, tư duy, cảm xúc…
Đặc biệt đột quỵ não còn để lại các biến chứng rất nguy hiểm như rối loạn nuốt gây nguy cơ sặc; viêm phổi, n.hiễm t.rùng, loét da, viêm tắc mạch m.áu; đại tiểu tiện không tự chủ và suy dinh dưỡng….
Từ một người bình thường khi trải qua cơn đột quỵ não họ trở thành tàn phế, không còn khả năng tự chăm sóc bản thân; là gánh nặng cho chính bản thân, gia đình và xã hội. “Theo thống kê chỉ 25-30% người sau đột quỵ có thể tự đi lại phục vụ chính mình, 20-25% đi lại khó khăn cần sự hỗ trợ của người khác trong sinh hoạt hằng ngày và 15-25% phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác” – bác sĩ Khanh đ.ánh giá.
Đột quỵ có xu hướng trẻ hóa
Theo các chuyên gia y tế số lượng bệnh nhân bị tàn tật do đột quỵ lại có xu hướng tăng mạnh, chiếm 90% với nhiều di chứng nặng nề như liệt nửa người, rối loạn nuốt, thất ngôn, viêm phổi, co cứng, suy giảm trí nhớ, trầm cảm, loét tì đè,…
Theo BS Khanh, sự gia tăng đột quỵ ở người trẻ t.uổi là do các yếu tố nguy cơ liên quan trong đó có lối sống hiện đại và bệnh mãn tính. Ở Việt Nam hiện nay đột quỵ ngày càng có xu hướng trẻ hóa ở cả nam và nữ, ở độ t.uổi dưới 30 thậm chí có cả sinh viên. Nguyên nhân, cơ bản theo BS Khanh là do tăng huyết áp, béo phì, rối loạn mỡ m.áu, xơ vữa mạch m.áu, tiểu đường… đây đều là yếu tố nguy cơ cao gây đột quỵ.
BS Khanh lưu ý, đột quỵ não để lại rất nhiều biến chứng nặng nề. Vì vậy, phục hồi sức năng sau đột quy não rất quan trọng. Hiện nay, các thành tựu về cấp cứu và can thiệp giai đoạn cấp ở Việt Nam tương đối phát triển và tiếp cận với thế giới. Nhiều trung tâm đột quỵ của Việt Nam thành lập ở các tỉnh, thành.
Nếu bệnh nhân phát hiện sớm, đến bệnh viện kịp thời sẽ được cứu sống và tỷ lệ hồi phục cao. Tuy nhiên, người ta cho rằng, khi bị đột quỵ, ảnh hưởng chức năng lớn, để lại di chứng lớn đến 90% các loại biến chứng về vận động, thần kinh, cơ xương khớp, tâm lý.
BS Khanh khuyến cáo, công tác xử lý bệnh nhân không chỉ can thiệp, cứu sống ban đầu mà bắt buộc phải phục hồi chức năng để đảm bảo cho họ cải thiện được các khiếm khuyết, hòa nhập với xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống. Ngay cả bệnh nhân được cứu sống, người ta thống kê khoảng 25% hồi phục hoàn toàn, 50% phụ thuộc một phần, và 25% là hoàn toàn phụ thuộc vào người khác.
Ăn nửa chén đồ chiên mỗi tuần cũng làm tăng nguy cơ bệnh tim
ó là kết luận từ một phân tích tổng hợp tập trung vào 17 nghiên cứu điều tra mối quan hệ giữa thức ăn chiên ngập dầu với sức khỏe tim mạch và các biến cố tim mạch liên quan.
Theo kết quả công bố trên tạp chí Heart, tiêu thụ nửa chén thực phẩm chiên, tương đương 113gr, mỗi tuần làm tăng 3% nguy cơ đau tim và đột quỵ, 2% nguy cơ bệnh tim và 12% nguy cơ suy tim. So với những người ăn thức ăn chiên ít nhất, những người ăn nhiều nhất mỗi tuần có nguy cơ suy tim cao hơn 37%, nguy cơ gặp các biến cố tim mạch nghiêm trọng nhiều hơn 28% và tăng 22% nguy cơ mắc bệnh tim.
Tiến sĩ Megan Meyer, Giám đốc truyền thông khoa học của Hội đồng Thông tin Thực phẩm Quốc tế, cho biết thực phẩm chiên ngập dầu không chỉ được tẩm ướp nhiều đường và muối để tăng vị ngon, mà chúng còn hấp thụ một số chất béo từ dầu trong quá trình chế biến.
Dầu chiên này thường chứa chất béo chuyển hóa, một loại chất béo rất không lành mạnh, rẻ t.iền và giúp thực phẩm được bảo quản lâu. Nhiều nghiên cứu cho thấy chất béo chuyển hóa có liên quan đến các vấn đề về tim, cũng như làm tăng cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL).
Một nghiên cứu khác công bố trên tạp chí Alzheimer & Dementia gần đây còn phát hiện ăn thực phẩm chiên ngập dầu, đồ ngọt và thức ăn vặt không lành mạnh khác có thể làm giảm lợi ích sức khỏe của các chế độ ăn lành mạnh, như chế độ ăn ịa Trung Hải.
